حضور نیروی کار افغانی در شهرداری‌ها؛ ممنوع اما گسترده!

از ابتدای دهه هفتاد بود که پای پیمانکاران به شهرداری‌ها باز شد تا خدمات شهری مانند نظافت شهری را انجام دهند. هدف از این کار، چیزی نبود جز کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری. این کاهش هزینه‌ها در نهایت به استفاده از نیروی کار افغانی به جای نیروی کار ایرانی رسید و به ضرر هر دو گروه تمام شد.

در گذشته پاکبان یک محله که کارمند شهرداری بود، ارتباط مستقیمی با مردم آن محل داشت و حتی به صورت ماهیانه، همسایه‌ها مبلغی را برای کمک به او پرداخت می‌کردند. پیمانکاران آمدند و این ارتباط مستقیم را از بین بردند. یکی از مسائلی که برای کارگران در فضای پیمانکاری ایجاد شد از دست دادن امنیت شغلی‌شان بود. کارگران پیمانی با مشکلات دیگری مانند تاخیر در پرداخت حقوق و نبود امکانات مناسب مواجه هستند.

استفاده از نیروی کار افغانی برای سود بیشتر

در بسیاری از موارد پیمانکاران خدمات شهری، به خصوص در بخش نظافت و فضای سبز، از نیروی کار افغانی استفاده می‌کنند. شهروندان در شهر‌های مختلف پاکبان‌های افغانی را دیده‌اند که هر چند وقت یکبار عوض می‌شوند. دلیل اصلی این مسئله، هزینه کمتر و دسترسی آسان‌تر به این نیرو‌های کار است. بسیاری از این کارگران به دلیل وضعیت خود، امنیت شغلی کمتری دارند و حقوق و مزایای پایین‌تری دریافت می‌کنند. علاوه بر این، برخی از آنها به‌صورت غیررسمی و بدون قرارداد قانونی مشغول به کار هستند که مشکلاتی را برای نظارت بر شرایط کاری آنها به وجود آورده‌است. به تازگی مهدی چمران در حاشیه دویست و شصت و نهمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران در جمع خبرنگاران گفته است: «اتباع غیرقانونی نه تنها به عنوان پاکبان بلکه در هیچ بخش دیگری نیز نباید فعالیت کنند.» همین گفته رییس شورای شهر تهران خبر از فعالیت گسترده اتباع افغانی در شهر تهران می‌دهد که به نظر می‌رسد در مورادی استفاده از نیروی کار غیرقانونی افغانی نیز رواج یافته است. از سوی دیگر اتباعی که به صورت قانونی با ویزای توریستی وارد کشور می‌شوند آیا اجازه کار دارند که در دسته نیروی کار قانونی قرار بگیرند؟ همچنین نیروی کار غیررسمی، از حمایت‌های قانونی برخوردار نیست و همین باعث می‌شود که پیمانکاران به‌سادگی آنها را اخراج کند.

دانلود

فیلم اصلی

کارگر ایرانی، محروم از فرصت

یکی از بزرگ‌ترین تبعات استفاده از نیروی کار ارزان‌قیمت افغانی کاهش شانس کارگران ایرانی برای به‌دست آوردن شغل است. پیمانکاران به دلیل تمایل به کاهش هزینه‌ها و بهره‌برداری از نیروی کار با دستمزد پایین‌تر، کمتر از نیروی کار ایرانی استفاده می‌کنند. نتیجه این امر، افزایش بیکاری کارگران ایرانی است، به‌ویژه در بخش‌هایی که توسط اتباع افغانی اشغال شده است. از سوی دیگر حضور نیروی کار افغانی که حاضر به کار با دستمزد‌های کمتر و در شرایط سخت‌تری است، منجر به کاهش دستمزد کارگران ایرانی می‌شود. پیمانکاران با پیشنهاد دستمزد‌های پایین‌تر به کارگران ایرانی، آنها را مجبور می‌کنند که برای حفظ شغل خود با نیروی کار ارزان‌قیمت رقابت کنند. از طرف دیگر استفاده پیمانکاران از نیروی کار افغانی که بدون قرارداد‌های رسمی، کار می‌کنند، امنیت شغلی کارگران ایرانی را از بین برده است. در همین شرایط است که کارگران ایرانی پیمانکاران با قرارداد‌های کوتاه‌مدت رو به رو و یا اخراج می‌شوند تا نیروی کار ارزان‌تر جایگزین آنها شود.

شهرداری یک نهاد دولتی است که وظیفه ارائه خدمات را به عهده دارد نه کسب سود و کاهش هزینه‌ها. در این شرایط روی آوردن به استفاده از پیمانکاران برای ارائه خدمات شهری، شهرداری را از وظایف ذاتی خود، دور کرده است. پیمانکاران با عدم رعایت قوانین کار، از موقعیت‌های موجود نهایت استفاده را می‌کنند. همچنین شهرداری باید تضمین کند که هیچ پیمانکاری بدون نظارت قانونی اجازه استخدام نیروی غیررسمی را نداشته باشد.